گیلبرت نیوتون لوویس(23اکتبر1875-23مارچ1946)فیزیکدان وشیمیدان اهل ایالات متحده امریکا بود.و سالها در دانشگاه هاروارد،دانشگاه ام آی تی و دانشگاه برکلی به تدریس پرداخت.مهم ترین نظریه های او در رابطه با پیوندهای کووالانسی،خالص سازی آب سنگین با روش الکترولیز و اسید و باز بود او نظریه ی اسیدها و بازها را در سال 1938 ارائه داد.
گیلبرت نیوتون لوویس در 23 اکتبر سال 1875 در ماساچوست به دنیا آمد. اودر خانه توسط والدینش به شیوه آموزش تک شاگردی انگلیسی تحت آموزش قرار گرفت و توانست در سن 14سالگی به دانشگاه نبراسکا راه یابد اما پس از سه سال به هاروارد انتقال یافت.
او در سال 1899در سن 24سالگی درجه دکترای خود را با راهنمایی استادش تی.دبلیو.ریچاردز(T.W.Richards)اخذ نمود. ریچاردز به لوویس در روش های آزمایشگاهی و اندازه گیری دقیق تعلیم داد و موجب علاقه اش به ترمودینامیک شد .لوویس برجسته ترین شخص در انقلابی است که موجب شد امریکا یکی از پیشگامان شیمی باشد او احتمالا بزرگترین و موثرترین شیمی دان امریکایی است. در سراسر قرن نوزدهم ،اروپا بر علم توفق داشت،اما در اولین نیمه قرن بیستم، موجی از تحقیقات علمی به راه افتاد که منجر به پیشی گرفتن امریکا گردید.لوویس اثر خود را در این پیشرفت با تدریس و تحقیق برجا گذاشت ودر طی کارهای تحقیقاتیش بیش از 150 مقاله را به چاپ رساند.
ایده ریچاردز "باور روش های فارادی...حقیقت مهم تر از تئوری است"بر دیدگاه های لوویس اثر گذاشت و موجب شد تا سراسر دوره ی زندگی خود را به تحقیق بپردازد.تعارض دیدگاه های وی با ریچاردز در پیوند های اتمی و مولکولی موجب شد تا لوویس هاروارد را ترک کند. این امر موجب شد تا دوره ی دو ساله ای که او در آن هیچ مقاله ای منتشر نکرد، پایان یابد.
او در برکلی دانشکده ای بسیار قوی بنا نهاد که تعداد زیادی شیمی دان شامل منتخبان جایزه نوبل،اعضای فرهنگستان ملی علوم و افراد زیادی که از اعضای هیئت علمی دانشگاه و سازمان ها شدند را تربیت نمود.
گذشته از سهم وی درآموزش،تحقیقات وی در چهارده حوزه از علم به لوویس جایگاه چشم گیری بخشید.بیشتر تحقیقات او بر روی ترمودینامیک و رابطه ی آن با تعادل های شیمیایی،تئوری جفت الکترون های پیوندی اتم ها و مولکولها،ایزوتوپها(مخصوصا دوتریم) وبرهم کنش نور و ماده متمرکز بود.
او در سال 1916درباره ظرفیت اشتراکی یا ظرفیت کووالانسی بررسیهایی کرد که سبب شد تا قاعده ی هشت تایی را ارائه دهد.کتاب لوویس،ظرفیت و ساختار اتم ها ومولکول ها بیشترین سهم را در تئوری پیوند امروزی داراست .
تحقیقات لوویس بر روی ایزوتوپ ها یک مثال از محدود وسیع و فراوان علایق او است وی 26 مقاله در مورد دوترم وآب سنگین،ایزوتوپ های لیتیم وفیزیک هسته ای منتشر کرد او در سال 1926 واژه فوتون را بجای کوانتوم به کار برد در زمینه شیمی اتمی کار کرد ودر سال 1938 نظریه معروف خود را در مورد اسید ها وبازها ارائه داد.
لوویس کارهای تحقیقاتی خود را تا زمان مرگش در 23 مارس سال 1946 در آزمایشگاهش در حالی که به وسیله بشرها ولوله های آزمایش احاطه شده بود ادامه داد .
هیچ دانشمندی در تاریخ علم امریکا وجود ندارد که به اندازه گیلبرت نیوتون لوویس با این وسعت در تمام زمینه های شیمی کار کرده باشد.
افکار اوفراتر از زمانه اش بودوتئوری هایش اثرات ژرف بر شیمی نوین داشت.او اگرچه
هیچ گاه به جایزه نوبل نرسید اما همگان معترفند که کارهای اودر ترمودینامیک وتئوری ظرفیت ،شایستگی بیش از این جایزه را داشت لوویس در سراسر عمرش آماده شنیدن انتقاد بودوهمواره برای هوش وبصیرت سرشارش مشهور بود.



انتهای کتاب دستنویسی در ازمایشگاه بان کرافت در برکلی،به جملات زیربرخورد میکنیم:

من تلاش کرده ام تا به شما نگاه اجمالی بدهم...از چیزی که روح شیمی است هرچند ممکن است بیهوده باشد اگر شیمیدان روح خود را از دست دهد شجاعت خود را از دست نخواهد دادو حتی اگر در دوزخ فرود آید به ردیف کوره های سوزان ودودهای گوگرد نگاه میکند وفریاد میزند:آسمودیوس به من یک لوله آزمایش بدهید.


منبع: شیمی کاربردی پیام نور نقده